Ο «εκδημοκρατισμός της γνώσης» και οι «γκρινιάρηδες»…, του Σπύρου Θύμη
Έπεσε το μάτι μου στα χθεσινά θέματα της έκθεσης που είχαν να κάνουν με τον εκδημοκρατισμό της γνώσης και την ισότιμη πρόσβαση σε αυτή μέσω του διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών. Το κείμενο που επιλέχτηκε, ήταν ένα άρθρο του δημοσιογράφου της Καθημερινής Πάσχου Μανδραβέλη το οποίο βρίσκεται ολόκληρο στο τέλος του άρθρου μου. Παρακάτω παραθέτω ένα μεγάλο απόσπασμα:
«Είναι δεδομένο ότι το διαδίκτυο έφερε μια πιο ισότιμη πρόσβαση στη γνώση. Ζούμε ένα κύμα εκδημοκρατισμού της γνώσης. Παλιότερα, για να δει κανείς τη βιβλιοθήκη του Κέμπριτζ, έπρεπε να ταξιδέψει χιλιάδες χιλιόμετρα. Σήμερα, μπορεί να βρει τα βιβλία της από το γραφείο του. Παλιότερα, έπρεπε να έχει κάποιος λεφτά για να παρακολουθήσει μαθήματα του ΜΙΤ. Σήμερα, έρχονται διαδικτυακά στο σπίτι του. Σ’ αυτόν τον υπαρκτό εκδημοκρατισμό της γνώσης ορθώνονται τρεις γκρίνιες. Η μία είναι η άρνηση της τεχνολογίας, εξαιτίας των πιθανών κινδύνων που έχει η ανάπτυξή της. Ο Πολ Βιρίλιο, για παράδειγμα, έγραψε την «Πληροφοριακή Βόμβα». Είναι σίγουρος ότι η κοινωνία της γνώσης ενέχει κινδύνους, αλλά άγνωστους. Δεν τους ξέρει, αλλά...υπάρχουν. Η δεύτερη γκρίνια έχει να κάνει με τα «παιδάκια της Αφρικής». Το ακούμε για κάθε νέα τεχνολογία: «Τι να το κάνω εγώ το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ, όταν τα παιδιά της Αφρικής δεν έχουν ούτε ασπιρίνη για τον πυρετό;». Το επιχείρημα έχει εν μέρει λογική. Πραγματικά «τι να το κάνεις το εμβόλιο για το Αλτσχάιμερ, αν δεν έχεις Αλτσχάιμερ;». Αν όμως αποκτήσεις, το πρώτο που ξεχνάς είναι τα «παιδάκια της Αφρικής». Η τρίτη γκρίνια έχει να κάνει με το διαβόητο «ψηφιακό χάσμα». Βέβαια, καμιά τεχνολογία, καμιά επιστημονική επανάσταση δεν διαχέεται αμέσως σε όλη την υφήλιο. Ο Γουτεμβέργιος τύπωσε την πρώτη Βίβλο το 1455· ωστόσο στην Ελλάδα η τυπογραφία ήρθε στις αρχές του 19ου αιώνα. Όσο για το τυπωμένο βιβλίο, ακόμη πασχίζουμε να γίνει κτήμα του ελληνικού λαού. Το σημαντικό, όμως, είναι ότι η επανάσταση έγινε και ακόμη προχωρεί. Εξάλλου, αυτοί που μιλούν για ψηφιακό χάσμα στην Αφρική πρέπει να αναλογιστούν ποιο είναι το τυπογραφικό χάσμα του δυτικού κόσμου με την Αφρική…»
Τι σημαίνει ισότιμη πρόσβαση στη γνώση και τι σημαίνει εκδημοκρατισμός της γνώσης; Είναι έννοιες ταυτόσημες; Η μια συμπληρώνει την άλλη ή είναι δυο διαφορετικά πράγματα; Το ότι έχουμε όλοι ισότιμη πρόσβαση στη γνώση, σημαίνει αναγκαστικά και ότι οι γνώσεις που μας παρέχονται, είναι και εκδημοκρατισμένες; Όλοι έχουμε το δικαίωμα να βλέπουμε καθημερινά «ισότιμα» τις «ειδήσεις» στην τηλεόραση, αλλά αυτό σημαίνει αναγκαστικά ότι η γνώση και η παρουσίαση της πραγματικότητας κινείται σε δημοκρατικά πλαίσια;
Θα μου πεις υπάρχει και το «ίντερνετ» όπου ο καθένας μπορεί να βρει ό,τι θέλει… Όλοι μπορούμε πλέον να έχουμε έναν υπολογιστή και να χανόμαστε μέσα στην ανεξάντλητη πληροφορία που μας παρέχεται… Όλοι; Εεεε… σχεδόν όλοι… άμα εξαιρέσεις τα «παιδάκια της Αφρικής», της Καμπότζης, του Λάος, των Φιλιππίνων, της Ινδονησίας και κάμποσων χωρών ακόμα που μάλλον οι ισχυροί του κόσμου και οι υπηρέτες τους τα έχουν ξεχάσει, χωρίς ούτε καν να έχουν Αλτσχάιμερ για δικαιολογία… Τότε ναι… Όλοι οι υπόλοιποι μπορούμε και έχουμε πρόσβαση στο «ίντερνετ»… Δε θα ρωτήσω γιατί αυτά τα παιδιά εκτός από πρόσβαση στο «ίντερνετ» δεν έχουν ούτε καν ασπιρίνες, αφού την απάντηση την έχω πάρει ήδη μέσα από το κείμενο: «καμία επιστημονική επανάσταση δε διαχέεται αμέσως σε όλη την υφήλιο». Αφού, λοιπόν, η τυπογραφία στην Ελλάδα ήρθε εκατοντάδες χρόνια μετά από την εφεύρεσή της, κατά τον ίδιο τρόπο αργεί και η ασπιρίνη να πάει στην Αφρική τώρα… Λογικός ο παραλληλισμός ε; Πού να κουβαλάνε τώρα με τις άμαξες και με τα κάρα τις ασπιρίνες στην Αφρική; Μα για μισό λεπτό όμως… Αυτή η γρήγορη διάχυση της τεχνολογίας και των ωφελειών της δεν είναι το βασικό επιχείρημα των οπαδών της παγκοσμιοποίησης, οι οποίοι αναφέρουν συνεχώς τα οφέλη που θα έχει για τα παιδιά του τρίτου κόσμου και για τους φτωχούς ανά την υφήλιο η παγκόσμια εξάπλωση του καπιταλισμού; Μήπως η ασπιρίνη κατατάσσεται στις τεχνολογίες αιχμής και αργεί λιγάκι, για να φτάσει, ή μήπως υπάρχει έλλειψη στην αγορά;
Θα συμφωνήσω ότι το διαδίκτυο και οι νέες τεχνολογίες είναι μια αστείρευτη πηγή γνώσης (ή πληροφορίας σωστότερα) και ότι η χρήση τους βοηθάει στον εκδημοκρατισμό και στην παγκοσμιοποίηση της γνώσης, αλλά βέβαια ενέχει και πολλούς κινδύνους. Ο αρθογράφος, όμως, όπως μπορεί κανείς να καταλάβει ακόμα και από τον τίτλο του άρθρου του , «Γκρίνιες για το διαδίκτυο», προσπαθεί να υποτιμήσει την κάθε είδους κριτική και επιφύλαξη που ασκείται στις νέες τεχνολογίες και στο διαδίκτυο, και να τις υποβιβάσει στο επίπεδο της αδικαιολόγητης και ψυχωτικής «γκρίνιας».
Έναν «γκρινιάρη», λοιπόν, το Γάλλο στοχαστή Πολ Βιρίλιο, κατακρίνει και στο άρθρο του ο κ. Μανδραβέλης, γιατί στο βιβλίο του «Πληροφοριακή Βόμβα» «είναι σίγουρος ότι η κοινωνία της γνώσης ενέχει κινδύνους, αλλά άγνωστους. Δεν τους ξέρει, αλλά...υπάρχουν», γράφει ειρωνικά ο αρθογράφος. Για τον κ. Μανδραβέλη το διαδίκτυο είναι εξ ορισμού δημοκρατικό και φιλελεύθερο και άρα και ακίνδυνο. Όπως γράφει, όμως, ο Μανώλης Ανδριωτάκης σε μια απάντηση του άρθρου αυτού η οποία δημοσιεύτηκε στις 28/09/2009, «Η σκανδαλώδης υποχώρηση της Google στην Κίνα δεν είναι καθόλουδημοκρατική κι όμως το γεγονός αυτό αποσιωπάται (στο άρθρο) με μεγάλη ευκολία. Το ότι οι μεγάλες αυτές επιχειρήσεις που λειτουργούν ως φίλτρα των πληροφοριών, συνεργάζονται με καταπιεστικά καθεστώτα, δεν αποδεικνύει άραγε ότι το Μέσο μπορεί και να χρησιμοποιηθεί αντιδημοκρατικά; Επιπλέον, πώς μπορεί να περνά απαρατήρητη η επώαση τόσων πολλών φασιστικών τάσεων μέσα στο Διαδίκτυο; Το Διαδίκτυο για τον κ. Μανδραβέλη, όπως και για πολλούς τεχνόφιλους στη χώρα μας, όπως ο κ. Νίκος Δήμου, είναι εξ ορισμού δημοκρατικό. Αλλά το Διαδίκτυο, όπως και κάθε τεχνολογία, είναι ουδέτερο, περιμένει δηλαδή τα υποκείμενα να του προσδώσουν νόημα και περιεχόμενο». Για τον κ. Μανδραβέλη, λοιπόν, αυτέςοι αντιδημοκρατικές και προπαγανδιστικές πλευρές του διαδικτύου δεν είναι επικίνδυνες και το μόνο πρόβλημα που ίσως διακρίνει, είναι ο «κατακερματισμός της εμπειρίας» και το «πληροφοριακό άγχος».
Ας πάρουμε τώρα για παράδειγμα το ντοκιμαντέρ «Χρεοκρατία» που παρουσίασε και το Corfupress πριν από λίγο καιρό… Το «Χρεοκρατία» ήταν μια από τις λίγες προσπάθειες που έγιναν, ώστε να εκδημοκρατιστεί η γνώση -να παρουσιαστεί μια εναλλακτική λύση-σχετικά με την κρίση, ανεξάρτητα από το αν συμφωνεί κάποιος ή όχι με αυτή. Η ισότιμη πρόσβαση στο ντοκιμαντέρ έγινε μέσω της δωρεάν διάθεσής του στο «διαδίκτυο». Τι κινδύνους μπορεί να κρύβει ένα τέτοιο ντοκιμαντέρ; Για τον «γκρινιάρη» Βιρίλιο ίσως να έχει, αλλά για τους υπερασπιστές της κοινωνίας της πληροφορίας και της ισοτιμίας της πρόσβασης στη γνώση αποκλείεται… Προς μεγάλη έκπληξη, όμως, των αναγνωστών του κ. .Μανδραβέλη στην «Καθημερινή» τελικά ανακαλύπτει και ο ίδιος κινδύνους βλέποντας το εν λόγω ντοκιμαντέρ, που, παρόλο που βοηθάει στην ελεύθερη πρόσβαση και στον εκδημοκρατισμό - πλουραλισμό της γνώσης, έχει το μεγάλο «μειονέκτημα» να μην αρέσει στον ίδιο…
Γράφει, λοιπόν, σε πρόσφατο άρθρο του στην Καθημερινή σχετικά με το ντοκιμαντέρ «Χρεοκρατία»: «Για να πεις ένα μεγαλύτερο από τα μεγάλα ψέματα, πολλές φορές δεν αρκεί η στατιστική. Η εικόνα με τη μουσική υπόκρουση μπορεί να το κάνει καλύτερα… Έτσι κι αλλιώς όσα λέγονται σε μια κινηματογραφική ή τηλεοπτική παραγωγή, είναι πτερόεντα· αυτό που μετρά, είναι το κατακάθι, τα συναισθήματα που δημιουργούνται… Το ξέρουν οι διαφημιστές, το ξέρουν και οι δημοσιογράφοι… .Η παραγωγή «Χρεοκρατία» (Deptocracy), που έχει γίνει μεγάλη επιτυχία στο Διαδίκτυο, είναι μία από εκείνες τις δουλειές που «καταβροχθίζουν τον λόγο». Και είναι εξόχως προπαγανδιστικό.»
Βρε μήπως τελικά η κοινωνία της πληροφορίας και η πρόσβαση στην τεχνολογία ενέχει, εκτός από το «πληροφοριακό άγχος» που ίσως αποδέχεται ο κ.Μανδραβέλης, κι άλλους κινδύνους; Κάπου με μπερδεύει ο αρθρογράφος…
Μεγαλύτερο ακόμα κομφούζιο σχετικά με τις απόψεις του κ. Μανδραβέλη περί διαδικτυακών κινδύνων δημιουργείται, επειδή στο τέλος του συγκεκριμένου άρθρου του υπάρχει και προτεινόμενο προς ανάγνωση ένα κείμενο του Αριστείδη Χατζή, Επίκουρου Καθηγητή Φιλοσοφίας. Γράφει, λοιπόν, ο Καθηγητής Χατζής:
«Όποια ώρα κι αν ανοίξεις την τηλεόραση, όπου κι αν ψάξεις στο internet, όποια εφημερίδα κι αν διαβάσεις, θα πέσεις πάνω στους έμπορους της άγνοιας. Σε εκείνους δηλαδή που επιβιώνουν και ενίοτε πλουτίζουν, εκμεταλλευόμενοι την άγνοια αυτών που τους εμπιστεύονται και βασιζόμενοι στις ελλιπείς γνώσεις που έχουν οι περισσότεροι για διάφορα ζητήματα (ιστορία, διεθνής πολιτική, οικονομικά κλπ.). Καθώς είναι αρκετά δύσκολο να επενδύσει κάποιος στη συγκέντρωση των απαραίτητων πληροφοριών και να επιλέξει τις αξιόπιστες πηγές, γιατί δε διαθέτει το χρόνο και τα απαραίτητα εργαλεία, για να το κάνει, αναζητά κάτι απλό και εύπεπτο».
Γκρινιάρης και ο Χατζής λοιπόν… Μάλλον όχι… Τελικά ίσως ο κ. Μανδραβέλης άρχισε να αντιλαμβάνεται κι άλλους κινδύνους της τεχνολογίας και της υπερφόρτωσης της πληροφορίας εκτός από τον «κατακερματισμό της εμπειρίας» και μας προτείνει να διαβάσουμε κι εμείς το άρθρο του καθηγητή, για να ενημερωθούμε σχετικά με αυτούς… Υπάρχει δικαιολογία άλλωστε, αφού το πύρινο άρθρο κατά του ντοκιμαντέρ είναι μεταγενέστερο αυτού των πανελληνίων όπου μιλάει για τον «γκρινιάρη» Βιρίλιο …
Αμέσως μετά, όμως, όποιος συνεχίσει την ανάγνωση του κειμένου του κ. Χατζή, αντιλαμβάνεται ότι αναφέρεται σε μια συγκεκριμένη «κατηγορία γνώσεων» στην οποία ο κ. Μανδραβέλης έχει μια ιδιαίτερη αντιπάθεια… Υπάρχουν «κίνδυνοι» από την τεχνολογία και την «κοινωνία της πληροφορίας», αλλά μόνο όταν σχετίζονται και χρησιμοποιούνται για την προώθηση συγκεκριμένων απόψεων… Συνεχίζει, λοιπόν, ο Καθηγητής: «Το πρόβλημα με τους διανοούμενους (με και χωρίς εισαγωγικά) που εκφράζουν δημόσια τις απόψεις τους, είναι ότι δεν υπάρχει ένας εύκολος τρόπος να ελέγξει το κοινό την ποιότητά τους. Μπορούν να λένε ό,τι θέλουν. Από τον Michael Moore, τον Max Keiser, το Zeitgeist και τη Naomi Klein μέχρι τους εγχώριους μεταπράτες των θεωριών συνωμοσίας, τους αμόρφωτους δημοσιογράφους και τους διανοούμενους της συμφοράς οι διαφορές είναι ελάχιστες». Για όποιον δεν κατάλαβε, οι παραπάνω ψευτοδιανοούμενοι είναι αυτοί που έχουν μια διαφορετική άποψη σχετικά με τα αίτια της κρίσης που βιώνουμε σήμερα, και πώς μπορεί αυτή να αντιμετωπιστεί. Αυτοί, λοιπόν, είναι το πρόβλημα… Αυτοί είναι οι «επικίνδυνοι»… αυτοί που λένε κάτι άλλο… οι διαφορετικοί ... αυτοί που παρεκκλίνουν ...Υπάρχουν, βέβαια, και άλλοι τέτοιοι διανοούμενοι της συμφοράς και «παλαβοί αριστεροί», όπως τους ονομάζει συχνά πυκνά ο κ. Μανδραβέλης, που λένε ό,τι θέλουν… Μερικοί τέτοιοι είναι οι «της πρωτοβουλίας για την επιτροπή λογιστικού ελέγχου του δημόσιου χρέους», τα στελέχη του ΚΚΕ, οι οικονομολόγοι του ΣΥΡΙΖΑ, ο Άρης Χατζηστεφάνου και η Κατερίνα Κιτίδη με το «Χρεοκρατία» και διάφοροι άλλοι που οι απόψεις τους και οι γνώσεις τους κάνουν «επικίνδυνο» τον κατά τα άλλα «ακίνδυνο εκδημοκρατισμό της γνώσης» που υποστηρίζει ο αρθρογράφος…
Γράφει πιο κάτω ο κ. Μανδραβέλης συνεχίζοντας το «στόλισμα» στο ντοκιμαντέρ: «Οι παραγωγοί του κ. Άρης Χατζηστεφάνου και Κατερίνα Κιτίδη προφανώς ασπάζονται την άποψη ότι σκοπός των ντοκιμαντέρ είναι να αλλάξουν τον κόσμο, όχι να τον ενημερώνουν… Γι’ αυτό δεν έχουν ούτε μία αντιτιθέμενη άποψη στη θέση που θέλουν να προωθήσουν». Πρώτον, με ποιον τρόπο μπορείς να αλλάξεις τον κόσμο χωρίς πρώτα να τον ενημερώσεις; Δεύτερον, αυτό το ντοκιμαντέρ, όπως και άλλες λίγες παρόμοιες προσπάθειες, είναι η ίδια η αντιτιθέμενη άποψη ή τουλάχιστον μια από αυτές… Η κυρίαρχη άποψη είναι αυτή που μας βομβαρδίζουν καθημερινά από παντού… Δε μας φτάνει το καθημερινό πιπίλισμα από όλα τα μέσα; Θέλουμε άλλη μια πηγή ενημέρωσης που να λέει πάλι τα ίδια; Τι είδους «δημοκρατία της γνώσης» είναι αυτή; Παίρνοντας σαν δεδομένο ότι κανείς δεν κατέχει την απόλυτη αλήθεια και ότι το κυρίαρχο δόγμα αυτή τη στιγμή σε όλα τα μέσα ενημέρωσης είναι ο «μονόδρομος του μνημονίου», τότε θα έπρεπε, όποιος είναι υπέρ του εμπλουτισμού και του «εκδημοκρατισμού της γνώσης» και των απόψεων, όχι μόνο να επικροτεί κάθε είδους αντίθετη με την κυρίαρχη άποψη αλλά και να την ενισχύει… Έχετε απορία για το τι γνώμη έχει ο κ. Μανδραβέλης για την επιτροπή ελέγχου του δημόσιου χρέους; Με την απορία θα μείνετε… Όπως γράφει και ο blogger «Πιτσιρίκος», που τον αναφέρει και ο Κ. Μανδραβέλης στο άρθρο των πανελληνίων : « Ο κ. Μανδραβέλης έγραψε 1262 λέξεις για το «Debtocracy» και δεν ανέφερε το βασικό θέμα που θέτει το ντοκιμαντέρ: τη δημιουργία Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου για το ελληνικό δημόσιο χρέος».
Η εκδημοκρατισμένη γνώση, λοιπόν, ανεξάρτητα από την ποσότητα και την ποιότητά της, είναι αποδεκτή και δε δημιουργεί κανένα κοινωνικό πρόβλημα και κανένα κίνδυνο, μόνο όταν κινείται στα όρια του κατεστημένου και της ιδεοληψίας των εκφραστών του… Όταν κάποιος ανησυχεί για την ανεξέλεγκτη πληροφορία, τότε χαρακτηρίζεται οπισθοδρομικός από τους «φιλελεύθερους» ή καλύτερα «γκρινιάρης».
Αν, όμως, η γνώση εκδημοκρατιστεί «επικίνδυνα», τότε οι «φιλελεύθεροι» δημοκράτες σπεύδουν να την κατακρίνουν, αυτή τη φορά όμως όχι γιατί είναι «γκρινιάρηδες» αλλά «ορθολογιστές» και ρεαλιστές. Φυσικά ο αναλύων αυτή τη διαφορετική «γνώση», από εκεί που υπό άλλες συνθήκες, αν αυτή ήταν αρεστή, θα βοηθούσε στον «πλουραλισμό της γνώσης», τώρα βαφτίζεται «ψεύτης» και «προπαγανδιστής»… Δημοκρατία στη γνώση λοιπόν … Αλλά μην το παρακάνουμε κιόλας!
Έχει δίκιο ο αρθρογράφος, λοιπόν, όταν παραλληλίζει τις αντιδράσεις ενάντια στο «διαφορετικό» με αυτές των σκοταδιστών «μοναχών του Μεσαίωνα βλέποντας την πλημμύρα των αιρετικών κειμένων που άρχισαν να βγαίνουν από τις τυπογραφικές μηχανές»… Αυτές οι αντιδράσεις, όμως, δε διαφέρουν σε τίποτα από τον τρόπο που οι σημερινοί «μοναχοί» των ΜΜΕ, οι «ιερείς» του φιλελευθερισμού και οι «διαμορφωτές της κοινής γνώμης» αντιδρούν μπροστά στα «αιρετικά κείμενα» που εναντιώνονται στο «μονόδρομο» της κυβέρνησης και σε κάθε άλλη εναλλακτική πρωτοβουλία η οποία προβάλλεται από ελάχιστους και φυσικά δε βρίσκεται στα φανταχτερά πρωτοσέλιδα των εφημερίδων και στα λαμπερά στούντιο των κεντρικών δελτίων όπου οι «δημοκράτες της γνώσης» συχνάζουν…
Σπύρος Θύμης
αναρτήθηκε από το χρήστη ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΣ | 4:26 μ.μ.
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Εγγραφή σε Σχόλια ανάρτησης [Atom]
<< Αρχική σελίδα